Soạn bài: Tức nước vỡ bờ – Ngữ văn 8 Tập 1 – Soanvan.me

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả (các em tham khảo thêm phần giới thiệu tác giả Ngô Tất Tố trong SGK Ngữ văn 8 Tập 1).

Bạn Đang Xem: Soạn bài: Tức nước vỡ bờ – Ngữ văn 8 Tập 1 – Soanvan.me

2. Tác phẩm

* Xuất xứ: Văn bản Tức nước vỡ bờ được trích từ chương XVIII của tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố.

* Tóm tắt

Đoạn trích Tức nước vỡ bờ kể về gia đình chị Dậu đã rứt ruột bán đứa con gái, bán cả đàn chó mới đẻ mà vẫn chưa đủ tiền nộp sưu thuế. Anh Dậu đang ốm cũng bị bọn tay sai lôi ra đình đánh đập, sống dở chết dở. Bà hàng xóm cho bát gạo, chị Dậu vừa nấu xong nồi cháo thì bị tên cai lệ và người nhà lí trưởng ập đến đòi sưu. Mặc chị hết lời van xin, tên cai lệ vẫn nhất quyết đòi bắt anh Dậu. Chị Dậu xông &o đỡ tay, bị cai lệ đánh và chị đã túm cổ đẩy tên này ngã chổng quèo. Người nhà lí trưởng định sấn sổ giơ gậy đánh thì bị chị Dậu túm tóc, lẳng cho một cái ngã nhào ra thềm.

* Bố cục:

Đoạn trích Tức nước vỡ bờ được chia làm 2 đoạn:

• Đoạn 1: từ đầu => “ăn có ngon miệng không” : Cảnh chị Dậu chăm chút chồng.
• Đoạn 2: còn lại: Cảnh chị Dậu phản kháng chống lại tên cai lệ và người nhà lí trưởng.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Khi bọn tay sai xông &o nhà chị Dậu, tình thế của gia đình chị rất thảm thương:

• Anh Dậu thì vừa mới tỉnh sau một trận bị đánh thập tử nhất sinh.
• Được bà lão hàng xóm tốt bụng cho bát gạo nấu cháo, chị Dậu rón rén bưng bát cháo lên cho chồng và ngồi xem chồng ăn có ngon không.
• Anh Dậu chỉ vừa “run rẩy cất bát cháo kề &o đến miệng”

Xem Thêm : Satan Là Ai? 4 Giả Thuyết đáng Sợ Về Satan Và Lucifer

Câu 2:

Phân tích anh hùng cai lệ.

Cai lệ là cai đứng đầu đám bộ đội ở huyện đường, tay sai chuyên đáng người là “nghề” của hắn.

Cảnh cai lệ xông &o nhà chị Dậu:

• Gõ đầu roi xuống đất, quát bằng giọng khàn khàn.
• Là một tên tay sai chuyên nghiệp, chuyên đi đánh trói, bắt người.
• Xưng hô xấc xược, đểu cáng “ông – thằng”, “ông – mày”.
• Trợn ngược mắt quát, giọng hầm hè, đùng đùng giật phắt thừng, bịch luôn &o ngực chị Dậu, tát &o mặt chị đánh cái bốp.

=> Một con người độc ác, hống hách, xấc xược, chỉ là một tên tay sai vô danh nhưng lại bạo tàn, dám làm những việc bất nhân, nhân danh “nhà nước”, “phép nước”. Đây cũng chính là Bức Ảnh chân thực nhất về những tầng lớp thống trị bấy giờ: độc ác, dữ tàn hãn, không có tính người.

Câu 3:

Diễn biến tâm lý người hùng chị Dậu trong đoạn trích:

* ban đầu: nhẫn nhục, chịu đựng, chỉ nói lí:

• Gọi ông, xưng cháu, lời nói thì nhún nhường, van xin “cháu van ông…”
• biện pháp biện pháp biện pháp hành động: run run, chạy đến đỡ tay cai lệ,…

* Đến khi không chịu được nữa thì chị Dậu vùng dậy phản kháng:

• Xưng hô ông – tôi, sau đó là bà – mày, lời nói cũng đầy thách thức, quyết liệt.
• Hành động mạnh mẽ, khỏe khoắn “túm cổ cai lệ, ấn dúi ra cửa”…

=> Sự phản kháng, trỗi dậy của chị Dậu là do phẫn nộ, uất ức đến căm phẫn. Hành động của chị là bộc phát nhưng rất bản lĩnh, cương quyết, phù hợp với diễn biến tâm lí.

Xem Thêm : 100g củ cải trắng bao lăm calo? Ăn củ cải có béo không?

=> chị Dậu là người phụ nữ yêu chồng, thương con, tảo tần nhưng cũng đầy mạnh mẽ và khả năng.

Câu 4:

Nhan đề Tức nước vỡ bờ phản ánh quy luật: có áp bức sẽ có đấu tranh.

Theo em, xét về toàn bộ nội dung của tác phẩm thì Tức nước vỡ bờ là nhan đề hợp lý, phù hợp với diễn biến câu chuyện. Bởi nhan đề này có nghĩa là khi con người bị áp bức, bóc lột thì sẽ có sự phản kháng mạnh mẽ. Sức mạnh đó bắt nguồn từ chính ý thức nhân phẩm và tình yêu thương gia đình.

Câu 5:

Nhận xét của nhà nghiên cứu phê bình văn học Vũ Ngọc Phan: “Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”. Bởi vì:

• diễn đạt rõ nét, sinh động tính cách của các hero
• Tạo tình huống truyện khéo léo. Đặc biệt, ngòi bút miêu tả ngoại hình, hành động, ngôn ngữ linh động, sống động.
• Ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại bộc lộ được sâu sắc tính cách anh hùng, phản ứng những nét diễn biến tâm lý phức tạp

=> Đoạn “tuyệt khéo” trong văn bản này miêu tả việc tác giả xây dựng các tuyến hero đối lập, đặc biệt làm hiện hữu Bức Ảnh người phụ nữ nông dân mạnh mẽ, bản lĩnh, dám đương đầu với bè lũ ác nghiệt ác tàn đòi quyền sống trong xã hội đầy rẫy những áp bức, bất công.

Câu 6:

Nhà văn Nguyễn Tuân cho rằng, với tác phẩm Tắt đèn, Ngô Tất Tố đã “xui người nông dân nổi loạn” Theo em, nhận định này là đúng, bởi vì sống trong một xã hội tàn bạo, vô lí, tàn nhẫn đến cực độ mà sức mạnh đấu tranh của người nông dân đang tiềm tàng thì tại sao họ không thể “nổi loạn” để đòi lại công bằng?

Có thể nói, Ngô Tất Tố đã nhận ra rằng, người nông dân trong xã hội phong kiến đó, chỉ bằng đấm đá bạo lực, đấu tranh mới giải quyết được sự đàn áp, gông cùm của chế độ nửa phong kiến thực dân.