Hoán dụ là gì? Phân loại hoán dụ và Ví dụ về hoán dụ – Vạn Luật

Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gọi hình, gợi cảm cho sự mô tả.

Bạn Đang Xem: Hoán dụ là gì? Phân loại hoán dụ và Ví dụ về hoán dụ – Vạn Luật

Để một bài văn miêu tả hay, sinh động và hấp dẫn người đọc, không thể không kể đến công dụng của các biện pháp tu từ. Trong chương trình Ngữ văn lớp 6, có bốn biện pháp tu từ thường xuyên được sử dụng: Biện pháp so sánh, nhân hóa, ẩn dụ và hoán dụ. Trong bốn biện pháp tu từ nêu trên, thì biện pháp hoán dụ là một biện pháp ít khi được học sinh áp dụng nhất, vì nó khó. Thông qua bài viết Hoán dụ là gì? Chúng tôi sẽ mang đến cho Quý bạn đọc một cái nhìn khái quát hơn về biện pháp hoán dụ.

Hoán dụ là gì?

Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gọi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Xem Thêm : 0938 là mạng gì? Ý nghĩa theo phong thủy? Kết hợp số nào đẹp

Ví dụ:

Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên

(Tố Hữu)

Trong ví dụ trên, có thể thấy:

– Áo nâu là một áo quần của người nông dân.

– Áo xanh là một loại trang phục của người công nhân.

-> Giữa áo nâu với người nông dân và giữa áo xanh với người công nhân có mối quan hệ gần gũi giữa dấu hiệu của sự vật và sự vật mang dấu hiệu.

– Nông thôn chỉ người sống ở nông thôn.

– Thị thành chỉ người sống ở thị thành.

-> Giữa nông thôn với người sống ở nông thôn và thị thành với người sống ở thị thành có mối quan hệ gần gũi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

Phân loại hoán dụ

Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là:

Thứ nhất: Lấy một bộ phận để gọi toàn thể

Xem Thêm : 0938 là mạng gì? Ý nghĩa theo phong thủy? Kết hợp số nào đẹp

Ví dụ:

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

(Hoàng Trung Thông)

– Có thể thấy “bàn tay” giúp liên tưởng đến “người lao động”. Từ “bàn tay” và “người lao động” là mối quan hệ giữa cái phòng ban và cái toàn thể.

Thứ hai: Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng

Kiểu hoán dụ này Quý bạn đọc có thể xem lại ví dụ đã được Chúng tôi cập nhật tại mục một.

Thứ ba: Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật

Xem Thêm : 0938 là mạng gì? Ý nghĩa theo phong thủy? Kết hợp số nào đẹp

Ví dụ:

Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú cháu

Gặp nhau Hàng Bè.

(Tố Hữu)

– Từ “Huế” gợi liên tưởng đến những người sống ở Huế. Như vậy, giữa “Huế” và “người sống ở Huế” có mối quan hệ gần gũi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

– Từ “đổ máu” giúp liên tưởng đến chiến tranh. Như vậy, giữa “đổ máu” và “chiến tranh” có mối quan hệ gần gũi của dấu hiệu của sự vật và sự vật mang dấu hiệu.

Thứ tư: Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng

Xem Thêm : 0938 là mạng gì? Ý nghĩa theo phong thủy? Kết hợp số nào đẹp

Ví dụ:

Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

(Ca dao)

– Từ “một” chỉ số ít làm liên tưởng đến sự đơn lẻ. Từ ‘ba” chỉ số nhiều giúp liên tưởng tới sự đoàn kết. Giữa một – sự đơn lẻ và ba – sự đoàn kết nhận thấy đó là mối quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng.

So sánh hoán dụ và ẩn dụ

Hoán dụ

Ẩn dụ

Giống nhau

– Gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác.- Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự biểu đạt

Khác nhau

Dựa trên mối quan hệ tương đồng (giống nhau) về:- Phẩm chất.

– hiệ tượng.

– Cách thức.

– biến đổi cảm giác

Dựa trên mối quan hệ tương cận (gần gũi), giữa:- Bộ phận – toàn thể

– vật chứa đựng – Vật bị chứa đựng

– Cái cụ thể – Cái trừu tượng.

– Dấu hiệu của sự vật – Sự vật.

Một số ví dụ bài tập điển hình

Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?

1. “ Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể”

(Hồ Chí Minh)

2.Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.

(Tố Hữu)

3.Vì sao? Trái Đất nặng ân tình

Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh

(Tố Hữu)

Trả lời:

1. Trong câu văn xuất hiện Bức Ảnh hoán dụ, cụ thể:

– Từ “Làng xóm” giúp liên tưởng với người nông dân sống ở đó. Từ “đói rách” giúp ta liên tưởng tới cuộc sống nghèo khó.

– Giữa làng xóm – người nông dân là mối quan hệ gần gũi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

– Giữa đói rách – cuộc sống nghèo khó là mối quan hệ gần gũi giữa dấu hiệu của sự vật và sự vật mang dấu hiệu.

2. Trong câu văn xuất hiện Bức Ảnh hoán dụ, cụ thể:

– Từ “áo chàm” giúp liên tưởng đến Đồng bào Việt Bắc. Tấm áo chàm đơn sơ, bình dị là một trong dấu hiệu đặc trưng của người dân Việt Bắc. Màu áo chàm mang vẻ đẹp mộc mạc, bền bỉ và khó phai như tấm lòng của người dân Việt Bắc thủy chung, sâu nặng. Câu thơ là sự ngợi ca tình cảm của người dân Việt Bắc đối với quân nhân về xuôi.

Xem Thêm : Danh sách Bảng đơn vị đo cân nặng – Luật Hoàng Phi

– Giữa “áo chàm” và “đồng bào Việt Bắc” có mối quan hệ gần gũi giữa dấu hiệu của sự vật và sự vật mang dấu hiệu.

3. Trong câu văn xuất hiện biện pháp tu từ hoán dụ, cụ thể:

– Từ “Trái Đất” giúp liên tưởng đến nhân loại sống trên Trái Đất. Giữa “Trái Đất” và “nhân loại sống trên Trái Đất” có mối quan hệ gần gũi giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

Trên đây là một số vấ đề ảnh hưởng đến Hoán dụ là gì? và một số bài tập ví dụ điển hình đi kèm. Mong rằng đây sẽ là một nguồn tài liệu có ích có thể giúp Quý bạn đọc trong quá trình nghiên cứu và ăn học.

Các ví dụ minh họa về phép hoán dụ

Ví dụ: Kiên là một chân sút tài giỏi trong đội bóng.

Bức Ảnh hoán dụ “chân sút” dùng để chỉ cầu thủ bóng đá. Đây là kiểu hoán dụ lấy cái bộ phận để chỉ cái toàn thể

Ví dụ: Tuấn là lớp trưởng được cả lớp yêu quý.

Bức Ảnh hoán dụ “cả lớp” dùng để chỉ toàn bộ các thành viên trong tập thể lớp đó. Đây là kiểu hoán dụ lấy vật chứa đựng để gọi tên vật bị chứa đựng.

Ví dụ: Người đầu bội nghĩa Bẽo tiễn kẻ đầu xanh

Bức Ảnh hoán dụ “người đầu bạc” chỉ người cao tuổi, còn “kẻ đầu xanh” chỉ những người đã trẻ tuổi. Đây là kiểu hoán dụ lấy đặc điểm của sự vật để chỉ sự vật.

Ví dụ: Một cây làm chẳng nên non/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao

Bức Ảnh hoán dụ “một cây” nói tới sự đơn lẻ, còn “ba cây” là sự đoàn kết của nhiều người. Đây là kiểu hoán dụ lấy cái cụ thể để chỉ cái trừu tượng.

Cách phân biệt ẩn dụ và hoán dụ

Ẩn dụ là gọi tên của một sự vật, hiện tượng này bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự biểu thị.

Vậy hoán dụ và ẩn dụ có các điểm tương đồng hay khác biệt nào, cùng THPT Sóc Trăng theo dõi nội dung so sánh dưới đây:

Điểm chung

• Đều là biện pháp tu từ gọi tên của sự vật này bằng tên của sự vật khác
• Đều giúp cho cách diễn tả trở nên gợi hình, gợi cảm hơn

Điểm khác nhau

Hoán dụ dựa trên quan hệ tương cận, gần gũi giữa hai sự vật hiện tượng

Ví dụ về phép hoán dụ: “Áo chàm đưa buổi phân ly”

=> Hình ảnh hoán dụ “áo chàm” dùng để chỉ những con người Việt Bắc. Bởi người dân nơi đây thường mặc áo chàm.

Ẩn dụ dựa trên mối quan hệ tương đồng giữa hai sự vật hiện tượng. Hai sự vật, hiện tượng được dùng trong phép ẩn dụ không liên quan trực tiếp đến nhau.

Ví dụ về phép ẩn dụ: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng/ Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”

=> Hình ảnh ẩn dụ “mặt trời” được dùng để nói về bác bỏ Hồ. Giúp nhấn mạnh sự rộng lớn, vĩ đại và ấm áp của Bác.

Tóm lại: Điểm khác biệt nổi bật nhất giữa 2 biện pháp tu từ ẩn dụ và hoán dụ nằm ở chỗ ẩn dụ thường sẽ dựa trên mối quan hệ tương đồng (giống nhau) về những khía cạnh như: Phẩm chất, bề ngoài, Cách thức, chuyển đổi cảm giác.

Dường như đó hoán dụ lại được dựa trên mối quan hệ tương cận (gần gũi), giữa Bộ phận – toàn thể, Vật chứa đựng – Vật bị chứa đựng, Cái cụ thể – Cái trừu tượng, Dấu hiệu của sự vật – Sự vật.

Hoán dụ trong thơ văn và đời sống

Giống như nhiều biện pháp nghệ thuật khác, hoán dụ cũng được các tác giả sử dụng khá nhiều trong văn thơ, trong ca dao, trong tục ngữ và cả trong đời sống hằng ngày. Dựa theo quan hệ gần gũi giữa các sự vật, hiện tượng mà hoán dụ làm người đọc, người nghe có thể dễ dàng liên tưởng, dễ dàng hình dung được sự vật, hiện tượng đó.

“Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hấp ủ nay”

(Việt Bắc, Tố Hữu)

Bằng biện pháp hoán dụ, nhà thơ Tố Hữu đã dùng hình ảnh chiếc áo chàm quen thuộc để gọi đồng bào Việt Bắc, hình ảnh đó khiến câu thơ như sống lại, một bức họa buồn ngày chia li hiện lên một cách chân thực trước mắt người đọc, khắc họa rõ nét niềm lưu luyến không rời của đồng bào Việt Bắc với các chiến sĩ cách mạng thời bấy giờ.

Cuối cùng, giá trị mà một tác phẩm mang lại không chỉ nằm ở nội dung mà còn ở cả nghệ thuật. Nếu biết phương pháp áp dụng hợp lý các biện pháp tu từ thì câu văn sẽ trở nên sinh động, gần gũi hơn trong lòng người đọc, người nghe.

Nếu vẫn còn thắc bận bịu hoặc để biết thêm nhiều thông tin, Quý bạn đọc có thể liên hệ với chúng tôi để được tư vấn. Chúc Anh chị em học tập thật tốt. Xin cám ơn.