Chiến tranh lạnh – mở màn và chấm dứt – Giảng dạy – học hành

Trong Thế chiến II, Hoa Kỳ và Liên Xô đã chiến đấu với nhau như những đồng minh chống lại quyền hạn của Axis. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai quốc gia là một mối quan hệ găng tay. Người Mỹ từ lâu đã cảnh giác với chủ nghĩa cộng sản Liên Xô và lo ngại về quy tắc tàn bạo, khát máu của nhà lãnh đạo Nga Joseph Stalin của đất nước mình. Về phần mình, Liên Xô phẫn nộ sự từ chối kéo dài hàng thập kỷ của người Mỹ để đối xử với Liên Xô như là một trong những phần hợp pháp của cộng đồng quốc tế cũng như việc họ bị trì hoãn &o Thế chiến II, dẫn đến cái chết của hàng chục triệu người Nga. Sau khi chiến tranh chấm dứt, những bất bình này đã chín muồi thành một cảm giác áp đảo lẫn nhau và sự thù địch lẫn nhau. Sự bành trướng của Liên Xô sau chiến tranh ở Đông Âu đã khiến nhiều người Mỹ lo ngại về kế hoạch của Nga để kiểm soát thế giới. Ngoài ra đó, Liên Xô trở nên phẫn nộ những gì họ nhận thức được như là lời nói hùng biện của các quan chức Mỹ, xây dựng vũ khí và cách tiếp cận can thiệp &o quan hệ quốc tế. Trong một bầu không khí thù địch như vậy, Chiến tranh lạnh diễn ra là điều không thể tránh khỏi.

Bạn Đang Xem: Chiến tranh lạnh – mở màn và chấm dứt – Giảng dạy – học hành

Theo đó, Chiến tranh Lạnh được hiểu là thời kì găng về mặt chính trị và quân sự giữa Mỹ và Liên Xô sau khi chấm dứt Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Yếu tố “chiến tranh” ở đây biểu hiện sự đối đầu sâu sắc về mặt quyền lực và ý thức hệ giữa 2 nước; Bên cạnh đó đó “lạnh” phản ánh việc Liên Xô và Mỹ không sử dụng vũ khí “nóng” (các loại vũ khí truyền thống) trong mối quan hệ kình địch này, mà thay &o đó là cuộc chạy đua vũ trang, nổi bật là vũ khí hạt nhân. Trên thực tế, Chiến tranh Lạnh là giai đoạn đầu tiên trong lịch sử tồn tại hệ thống lưỡng cực, mà Mỹ và Liên Xô là đại diện; và mâu thuẫn giữa hai nước cũng đại diện cho mâu thuẫn giữa phe Tư bản chủ nghĩa (do Mỹ đứng đầu) và phe Xã hội chủ nghĩa (do Liên Xô khởi xướng). Chiến tranh Lạnh do đó ảnh hưởng ảnh hưởng toàn diện tới tất cả các mặt trong đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội của các quốc gia khi mà các nước tự xác định con đường đi của mình dựa trên sự định hình ý thức hệ.

Và Bernard Baruch, một nhà tài phiệt và là cố vấn cho nhiều đời tổng thống Mỹ, từ Woodrow Wilson tới Harry S. Truman, được cho là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ Chiến tranh Lạnh. Ngày 16/04/1947, ông đã nhắc đến “Chiến tranh Lạnh” trong bài phát biểu trước Hạ viện bang Nam Carolina: “Đừng để chúng ta bị đánh lừa: chúng ta hiện đang ở giữa 1 cuộc Chiến tranh Lạnh”. Tháng 9 năm 1947, nhà báo nổi tiếng Walter Lippmann đã khiến cho thuật ngữ này được biết đến mênh mông rãi rãi với bài viết “Cold War” đăng trên tờ New York Herald Tribune.

2. Vì sao Chiến tranh lạnh chấm dứt?

Xem Thêm : Tony Robbins là một huấn luyện viên cuộc sống người Mỹ, chuyên

Mikhail Gorbachev – Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô lên cầm quyền &o năm 1985, được xem là một trong những nhân tố thúc đẩy sự ngã ngũ Chiến tranh lạnh. Thập niên 1980, nền kinh tế Liên Xô rơi &o tình trạng trì trệ do dầu mỏ thế giới sụt giá, nguồn thu ngoại tệ của nước này cũng sút giảm và quan trọng hơn cả là những khoản chi phí khổng lồ cho phát triển vũ khí và quốc phòng. Gorbachev đã khởi đầu những cuộc cải cách của mình nhằm vực dậy kinh tế đất nước với nhiều kế hoạch táo bạo, một trong số đó là ngừng cuộc chạy đua vũ trang với phương Tây để tập trung phát triển kinh tế nội địa, tiết kiệm ngân sách và tái định hướng đầu tư các nguồn tài nguyên.

Kế hoạch cải tổ của Gorbachev cũng cho phép tăng cường tiếp xúc, quan hệ giữa công dân Liên Xô và công dân các nước phương Tây. Đây là một trong những tiền đề cho Hiệp ước kiểm soát vũ khí START I được ký kết giữa Liên Xô và Mỹ &o năm 1985. Liên Xô sau khi kết thúc việc rút quân khỏi Afghanistan năm 1989 đã đồng ý thống nhất nước Đức &o năm 1990, đồng thời tuyên bố không tiếp tục hỗ trợ và can thiệp &o các quốc gia đồng minh Đông Âu. Chiến tranh Lạnh hạ nhiệt nhanh chóng, và chính thức kết thúc khi Liên Xô tan rã năm 1991, do Gorbachev không thể kiểm soát được những cải tổ mà ông đã tiến hành.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng, Chiến tranh Lạnh kết thúc &o bây giờ là điều hoàn toàn có thể đoán thù trước. Liên Xô thật sự đã không thể tiếp tục canh tranh với Mỹ trong cuộc đối đầu Đông – Tây kéo dài hơn 40 năm. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến kết cục này của Liên Xô:

Thứ nhất, ngay từ khi khởi đầu Chiến tranh Lạnh, Mỹ đã chiếm ưu thế hơn Liên Xô. Ví dụ, nếu như Mỹ mất 500.000 người trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai, thì Liên Xô thiệt hại đến 27 triệu nhân mạng. Nền kinh tế Mỹ hưởng lợi từ cuộc chiến tranh này, Hình như kinh tế Liên Xô hầu như bị hủy hoại.

Thứ hai, Liên Xô không thể theo đuổi những chi phí khổng lồ trong cuộc chạy đua vũ trang, đặc biệt khi Tổng thống Mỹ Reagan ra lệnh tăng cường khả năng quân sự của nước này những năm 1980.

Xem Thêm : PHỎNG VẤN ĐỘC QUYỀN Đạt Villa về lùm xùm donate 300 triệu

Thứ ba, đề xuất xây dựng hệ thống phòng thủ tên lửa “Chiến tranh giữa các vì sao” của Tổng thống Reagan đã chuyển dịch cuộc chạy đua vũ trang sang một cuộc đua mới về công nghệ hiện đại – điều mà Liên Xô không hữu dụng thế. Cùng với những bất ổn kinh tế trong nước, Liên Xô đã bị lung lay, và cuối cùng là sụp đổ. Cuộc chơi kết thúc và Mỹ, sau một đêm, đã trở thành siêu cường duy nhất của thế giới. Di sản để lại của Chiến tranh Lạnh là hàng triệu người chết trong các cuộc chiến tranh ủy nhiệm trên khắp thế giới. Chi phí quân sự Mỹ trong thời kỳ chạy đua vũ trang được ước tính đến 8.000 tỷ $ và tỉ lệ chi phí quốc phòng trên tổng GDP của Liên Xô còn cao hơn rất nhiều so với Mỹ.

Có nhiều cách nhìn nhận và đánh giá khác nhau về Chiến tranh Lạnh. Các nhà sử học “chính thống” cho rằng Liên Xô cần chịu trách nhiệm về cuộc chiến này cùng tham vọng mở rộng ảnh hưởng ở Châu Âu. Hình như đó, theo các nhà nghiên cứu khác lại cho rằng biện pháp hành động của Liên Xô là nỗ lực xây dựng hệ thống phòng vệ khu vực Đông Âu, Ngoài ra Mỹ cố gắng kiến thiết một hệ thống quốc tế bổ ích cho mình; và Chiến tranh Lạnh chỉ là cái cớ cho sự thống trị của Mỹ dựa trên “mối đe dọa” Xô Viết.

Khác với quan điểm cho rằng thực chất Chiến tranh Lạnh là đối kháng và căng thẳng, có tư tưởng cho rằng Chiến tranh Lạnh thật ra cũng đem lại một số lợi ích nhất định cho cả phía 2 bên. Cuộc chiến “không tiếng súng” này cho phép cả Mỹ và Liên Xô giải quyết vấn đề nước Đức, bằng từ thời điểm cách đâyng băng các diễn biến chính trị/ xã hội ở châu Âu, cả ở phía Đông và phía Tây. Sự tồn tại của Chiến tranh Lạnh cũng bổ ích trong việc duy trì “đơn độc tự hạt nhân” giữa các siêu cường và những vệ tinh của mình, cũng như giữa những quốc gia hạt nhân và các quốc gia phi hạt nhân.

Cuối cùng, xét ở một khía cạnh nào đó, Chiến tranh Lạnh cũng giúp củng cố một số lợi ích quốc gia. Ví dụ, với Mỹ, cuộc chạy đua vũ trang giúp gia tăng sức mạnh ngành công nghiệp quân sự, giúp Mỹ “hợp pháp hóa” tham vọng can dự ở nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi để củng cố an ninh quốc gia và nâng cao vai trò của tổng thống. Còn ở bên kia “Bức màn sắt”, Chiến tranh Lạnh giúp Liên Xô “hợp pháp hóa” quân sự trong xã hội dân sự và đẩy mạnh phát triển công nghiệp nặng trong một thời gian dài.